Ngọn gió từ một nơi xa tít tắp thổi vào thành phố, mang tới những món quà lạ thường, mà chỉ một đôi tâm hồn nhạy cảm mới chú ý tới, chẳng hạn như những kẻ bị viêm mũi dị ứng, vốn hay hắt hơi mỗi khi hít phải phấn hoa xứ lạ.
Một ngày nọ, ở dải đất hẹp nằm dọc một đại lộ bỗng có một cơn gió mạnh ùa vào mang tới những mầm sống từ một chốn chẳng ai biết, và một số cây nấm bắt đầu nảy mầm. Không một ai để ý đến chúng trừ Marcovaldo, một anh chàng công nhân hay bắt tàu điện ở ngay đó vào mỗi sáng.
Do vậy, một sáng nọ, khi đang chờ chuyến xe điện đưa anh tới công ti Sbav, nơi người ta thuê anh làm lao động chân tay, anh để ý thấy một thứ bất thường ở gần trạm xe, nằm ở dải đất khô cằn dưới hàng cây bên đường; ở một số vị trí gần các thân cây, mấy chỗ mấp mô dường như nổi gồ lên, và ở đây ở kia chúng mở ra, cho phép những thân hình tròn tròn từ dưới lòng đất nhô lên.
Khi cúi xuống buộc dây giày, anh có thể nhìn rõ hơn: chúng là những cây nấm, những cây nấm thực thụ, mọc lên ngay giữa lòng đô thị! Đối với Marcovaldo thì cái thế giới xám xịt và khốn khổ xung quanh mình có vẻ đột nhiên rộng lượng với những nguồn sống dồi dào ẩn tàng; cuộc sống này vẫn còn thứ gì đó đáng mong chờ, bên ngoài những đồng lương cố định trả theo giờ làm việc, kèm theo chỉ số lạm phát, tiền trợ cấp gia đình, và khoản tiền chi tiêu sinh hoạt.
Trong công việc thì anh càng lơ đãng hơn bình thường; anh cứ nghĩ trong khi mình đang ở đó bốc dỡ các kiện hàng và thùng hàng, ngoài vùng đất tối đen kia, những cây nấm lặng im, chậm rãi kia, mà chỉ mỗi anh biết, với phần thịt thà xôm xốp dần chín muồi, đang tiêu hoá chất dịch trong lòng đất, tách vỡ lớp đất cứng. Anh tự nhủ, "Một đêm mưa thôi cũng đủ, sau đó chúng sẽ sẵn sàng cho mình hái." Và anh nóng lòng muốn chia sẻ khám phá đó với vợ và sáu đứa con của mình.
Anh lên tiếng thông báo khi cả nhà anh đang dùng bữa tối đạm bạc: "Cho cả nhà biết, trong một tuần nữa chúng ta sẽ có nấm để ăn đó! Chiên thì ngon hết biết! Bảo đảm luôn đó!"
Với mấy đứa trẻ nhỏ không biết nấm là cái gì, anh giải thích rất hào hứng cho bọn trẻ nghe về vẻ đẹp của loài sinh vật phong phú này, về mùi vị tuyệt vời , và cách nấu chúng ra làm sao; và thế là anh kéo luôn cô vợ Domitilla vào cuộc thảo luận này, trong khi mới trước đó cô còn tỏ vẻ khá ngờ vực và lơ đãng.
Bọn trẻ hỏi, "Mấy cây nấm đó ở đâu vậy, cho tụi con biết chúng mọc ở đâu đi ba!"
Trước câu hỏi đó, một ý nghĩ hồ nghi thoáng qua đã kiềm lại lòng nhiệt thành của anh: Giờ nếu mình bảo bọn trẻ nơi đó, chúng sẽ kéo cả đám bạn chúng tới săn tìm mấy cây nấm mất, tin này sẽ lan sang mấy người hàng xóm, và thế là mớ nấm đó rồi sẽ lên chảo của người ta mất! Thế là khám phá ấy, trước đó khiến lòng anh ngay lập tức ngập tràn lòng từ ái trước muôn vật, giờ đây lại khiến anh nổi máu chiếm hữu điên cuồng, bủa vây anh bằng nỗi sợ chất chứa hoài nghi và ganh ghét.
Anh nói với bọn trẻ, "Ba biết mấy cây nấm đó ở đâu, nhưng chỉ có ba mới biết thôi, và nếu tụi con bép xép với bất kì ai thì coi chừng ba đó."
Sáng hôm sau, trên đường tới trạm xe điện, trong lòng Marcovaldo tràn ngập nỗi e sợ. Anh cúi nhìn xuống đất và thở phào nhẹ nhõm khi thấy bọn nấm đã phát triển được thêm một chút, nhưng không nhiều lắm, và gần như vẫn còn ẩn mình hoàn toàn trong đất.
Anh đang cúi mình như thế thì nhận thấy có ai đó sau lưng mình. Anh đứng thẳng lên ngay lập tức và cố gắng tỏ ra hững hờ nhìn đâu đó. Đó là tay quét đường, đang tựa vào cây chổi và nhìn anh.
Tay quét đường này, vốn có thẩm quyền ở khu đó, bao gồm cả chỗ mọc mấy cây nấm kia, hắn là một gã trai trẻ cao lêu nghêu và đeo kiếng. Tên hắn là Amadigi, và Marcovaldo đã ghét hắn trong lòng từ lâu, có lẽ vì cặp mắt kiếng đó cứ hay khám xét các vỉa hè, hay tìm kiếm những vết tích còn sót lại của tự nhiên, để rồi dùng chổi quét sạch mọi thứ.
Đó là ngày thứ Bảy; và Marcovaldo dành nửa ngày rảnh rỗi của mình lởn vởn quanh khu đất đó, tỏ vẻ lơ đãng, trông chừng tay quét đường kia từ đằng xa và trông chừng cả mấy cây nấm, và tính toán trong đầu xem bao lâu nữa thì mấy cây nấm đó sẽ chín muồi.
Đêm đó trời mưa: giống như những người nông phu tỉnh giấc sau nhiều tháng khô hạn và nhảy cẫng lên vui sướng khi nghe được những giọt mưa đầu tiên rơi xuống, thì Marcovaldo, mỗi mình anh trong cái thành phố này, ngồi dậy trên giường, kêu cả nhà: "Mưa rồi, mưa rồi!" và anh hít lấy mùi đất ẩm ướt và mùi mốc meo tươi mới ở ngoài trời.
Lúc bình minh – hôm đó Chủ nhật – anh cùng bọn trẻ với cái rổ mượn của người ta, chạy ngay tức thì tới khu đất kia. Bọn nấm kia vẫn ở đó, vươn thẳng lên, những mũ nấm nhô cao khỏi mặt đất hãy còn ướt đẫm. "Hay quá!" – và rồi mấy ba con bắt đầu hái chúng.
"Ba ơi! Nhìn xem ông đằng kia tìm được nhiều chưa kìa", Michelino lên tiếng, và ba cậu ngước mắt lên, thấy Amadigi đang đứng bên cạnh chúng, tay cầm rổ chứa đầy nấm.
Tay quét đường đó nói, "À, anh cũng đi hái nấm à? Chúng liệu có ăn được không nhỉ? Tôi hái được một ít, nhưng không chắc lắm… Ở cuối đường đằng kia cũng đang sinh sôi nảy nở một đám nấm khác đó, thậm chí còn to hơn nữa… À, giờ thì tôi biết rồi, tôi sẽ kể cho người nhà tôi biết, họ đang ở dưới kia tranh cãi xem liệu có nên hái chúng hay không…" Và rồi hắn vội vã đi mất.
Marcovaldo vẫn câm lặng: thậm chí còn có nấm to hơn, thế mà anh đã không để ý, một vụ thu hoạch không ngờ tới, và chúng sắp bị người ta tước đi khỏi anh như thế này đây, ngay trước mắt. Trong một đỗi, anh gần như cứng đờ người vì giận dữ, điên tiết, rồi – cũng như chuyện đã xảy ra đôi lần – niềm say mê cá nhân sụp đổ bỗng dẫn tới một hành động bột phát thật rộng lượng. Lúc đó, có nhiều người đang đứng chờ xe điện, với dù trên tay bởi vì thời tiết hãy còn ẩm và không chắc sẽ khô ráo. "Này, mấy anh chị! Mấy anh chị có muốn ăn nấm chiên tối nay không?" Marcovaldo kêu lớn về phía đám đông đang đứng ở trạm. "Nấm đang mọc đầy ở đây, bên đường ấy! Đến đây! Có nhiều lắm, đủ cho mọi người đó!" Và anh ta đi theo sau Amadigi, sau lưng có cả một hàng người cũng đi theo.
Tất cả bọn họ tìm thấy rất nhiều nấm, do thiếu rổ, thế là họ mở dù ra để làm đồ đựng. Có ai đó nói: "Thật hay nếu có một bữa đại tiệc, cho tất cả chúng ta!" Nhưng, chẳng ai làm theo, ai nấy đều lấy phần của mình rồi về nhà.
Tuy vậy, họ cũng sớm gặp lại nhau; thực tế là vào đúng buổi tối ấy, trong cùng một phòng bệnh viện, sau màn rửa ruột cứu họ khỏi bị ngộ độc. Chuyện không nghiêm trọng gì lắm, bởi vì ai cũng ăn ít nấm.
Marcovaldo và Amadigi nằm ở hai giường cạnh nhau; họ nằm đó, quắc mắt nhìn nhau.
Đoàn Duy chuyển ngữ từ bản Anh văn của William Weaver
Nguồn:
Italo Calvino; Mushrooms in the city; Marcovaldo: or the Seasons in the City (bản dịch Anh văn của William Weaver). Harcourt Brace Jovanovich, 1983.
No comments:
Post a Comment