‘Con vụ’ của Kafka là một truyện về một triết gia dành thời giờ rỗi quanh bọn trẻ để ông có thể tóm lấy mấy con vụ đang xoay của chúng. Bắt lấy một con vụ còn đang xoay là việc làm cho ông thấy vui trong khoảnh khắc với niềm tin “rằng sự hiểu biết về bất kì chi tiết nào, sự hiểu biết về con vụ đang xoay chẳng hạn, là đủ cho sự hiểu biết về muôn sự.” Lòng ghê tởm theo sau niềm hoan khoái gần như ngay tức thì và ông ném con vụ xuống, bước đi khỏi. Ấy vậy hi vọng về sự hiểu biết tiếp tục lấp đầy ông mỗi lần bọn trẻ bắt đầu sửa soạn xoay tròn con vụ: “ngay khi con vụ bắt đầu xoay tròn và ông chạy hết hơi theo sau nó, niềm hi vọng chuyển sang trạng thái tất định nhưng khi ông cầm miếng gỗ ngô nghê đó trong tay thì ông lại thấy buồn nôn.”
Truyện
này về niềm hoan khoái mà ta tiếp nhận theo ẩn dụ. Một ý nghĩa xoay tròn, giữ
thẳng đứng trên một trục của sự thông thường vốn được sắp cùng với các thường
quy về hàm nghĩa và biểu thị, mà tuy vậy: xoay tròn là việc không bình thường,
và yểm đi sự thẳng đứng bình thường bằng chuyển động kì ảo này là chuyện không
thích đáng (impertinent). Cái gì là mối liên hệ giữa sự không thích đáng
đối với hi vọng về sự hiểu biết? Đối với niềm hoan khoái?
Truyện
này nói đến lí do ta yêu việc sa vào tình yêu. Cái đẹp xoay tròn và trí óc dịch
di. Bắt lấy cái đẹp hẳn là hiểu làm sao có thể có được tính ổn định không thích
đáng ở trạng thái chóng mặt kia. Nhưng không, hoan khoái đâu cầu vươn xa đến vậy.
Chạy hết hơi, mà chưa tới nơi, bản thân việc đó gây hoan khoái, một khoảnh khắc
treo đó về niềm hi vọng đang sống.
Trấn
áp sự không thích đáng không phải là mục đích của kẻ yêu. Tôi cũng không tin được
là triết gia này thực sự đuổi theo sự hiểu biết.
Đúng hơn, ông đã trở thành một triết gia (tức người có cái nghề lấy làm hoan khoái trong sự hiểu biết) hòng cung ứng cho chính mình những cái cớ cho việc đuổi theo các con vụ.